Kalejdoskop to newsletter wysyłany co 2 tygodnie. Zawiera streszczenia artykułów/filmów/badań/nagrań z zakresu funkcjonowania człowieka, zdrowia, aktywności fizycznej, produktywności, rozwoju, psychologii oraz przydatne aplikacje, ciekawostki i wskazówki.
Cześć!
Więcej chęci i energii masz rano czy wieczorem? U mnie jest różnie i nadal obserwuję, z czego to wynika. Nie jest to skorelowane z długością i jakością snu ani spożywaną kofeiną, ale być może z aktywnością fizyczną i rodzajem pracy, jaką wykonuję w ciągu dnia. Czasem kusi mnie, by prowadzić szczegółowy dziennik, w którym będę zapisywał niemal wszystko, aby później móc to skorelować – i być może kiedyś zacznę. Póki co jednak nadal zdobywam wiedzę odnośnie szeroko rozumianego funkcjonowania człowieka i chcę się z Tobą podzielić tym, co ostatnio znalazłem:
1. Zmęczenie – szczególnie przewlekłe – jest stanem, który odczuwa znaczna część populacji. Wydaje się, że jest to wynik przebodźcowania i wysokich oczekiwań, jednak często żyjąc na pozór “normalnie” możemy odczuwać nadmierne, wręcz niepokojące zmęczenie. Powody mogą być oczywiste i mogą należeć do nich: nieprawidłowe odżywianie, niewielka aktywność fizyczna czy słabej jakości sen. Mogą to być jednak także inne przyczyny, jakie przedstawił autor poniższego nagrania. Należą do nich m.in.: niedoczynność tarczycy, anemia, nietolerancje pokarmowe, niewydolność serca, cukrzyca, sarkoidoza, reumatoidalne zapalenie stawów, częste oddawanie moczu w nocy, zbyt duża ilość kofeiny, spożywanie alkoholu.
Subiektywnie: Jak bumerang wraca ciągle powtarzane “dbaj o swoje zdrowie”. Tutaj przypomnę o wyjątkowo istotnej kwestii: czynności wykonywane w życiu często można porównać do kuli śnieżnej. Im mniej dbasz o siebie, tym więcej z czasem będziesz mieć problemów i tym bardziej będą się one nasilać, do tego będzie coraz trudniej je zatrzymać. Na szczęście działa to w obie strony. Działaj teraz, dopóki nie jest za późno.
– Czujesz często zmęczenie i senność? Nigdy tego nie ignoruj | Dr Bartek Kulczyński (Film/audio, PL)
#zmęczenie #zdrowie #jakośćżycia
2. Dieta powinna być zróżnicowana, prawda? To prawda, ale w niektórych okolicznościach to może być pułapka. Okoliczności, o których mowa to przede wszystkim okres odchudzania i nadmierne odczuwanie głodu. Układ nagrody, działający przy udziale dopaminy sprawia, że odczuwamy przyjemność i chęć działania w stosunku do nowych i różnorodnych rzeczy. Może więc być tak, że zmniejszenie różnorodności spożywanego jedzenia może przełożyć się na sumaryczną niższą ilość spożywanych kalorii. Trzeba oczywiście wypośrodkować ten system – bardzo niska różnorodność może powodować niedobory, np. witamin i minerałów.
– Zróżnicowana dieta = tycie? Jak różnorodność posiłków wpływa na wydzielanie dopaminy i układ nagrody (Film/audio, PL)
#dieta #jedzenie #odchudzanie
3. 3 rzeczy, których lepiej nie robić przed treningiem. Domyślnie mowa o treningu siłowym lub “wykonywanym na siłowni”, np. crossfit, gimnastyka, ninja, obwodowy itp.
— Statyczne rozciąganie w formie rozgrzewki: długo przytrzymane pozycje do rozciągania sprawiają, że mięśnie stają się luźniejsze, co może zmniejszać stabilność stawów. Dużo skuteczniejsze jest aktywne rozciąganie, w postaci ćwiczeń ogólnorozwojowych.
— Nadmierna ilość cardio: jeśli chcesz robić długie cardio, najlepiej oddziel je od właściwego treningu. Przeznaczanie np. ponad 30 minut na cardio przed właściwym treningiem może sprawić, że nie wystarczy Ci sił, aby zrobić porządnie główną część ćwiczeń.
— Przejadanie się. Tutaj trzeba nauczyć się tego, jak działa nasz organizm. Najlepiej zrobić to po prostu metodą prób i błędów. Jeśli posiłek jest niewielki, zjedz go około 1-2h przed treningiem. Obfity posiłek zjedz około 3-4h przed treningiem. Co jeść? Tego najlepiej naucz się sam, testując różne grupy produktów.
– 3 WORST Things To Do Before A Workout! (Film, ENG)
#trening #siłownia #ćwiczenia
4. Obesogeny? A cóż to? Nazwa może kojarzyć się dziwnie, jednak w wielkim skrócie, są to związki, które mogą przyczyniać się do powstawania/utrzymywania otyłości. Wpływają one na metabolizm tłuszczów, choć nie są do końca poznane dokładne mechanizmy ich działania. Znajdziemy je przede wszystkim w mocno przetworzonej żywności, w jednorazowych, plastikowych opakowaniach. Są to np.: bisfenol A, polichlorowane bifenyle, ftalany czy triklosan.
Subiektywnie: trudno jest określić skalę zjawiska – jak bardzo te substancje przyczyniają się do zwiększenia ryzyka otyłości. Nie robiłem jeszcze na ten temat głębszego researchu – ale kto wie, może kiedyś zrobię 🙂 Póki co jest to jednak dla nas kolejna wskazówka pokazująca, że nie liczą się tylko kalorie (które nadal są kluczowe), ale też źródło ich pochodzenia.
– Chcesz schudnąć? Lekarze zalecają: Unikaj obesogenów (Artykuł, PL)
– Obesogeny, czyli związki otyłości. Czym są i jak przyczyniają się do tycia? (Artykuł, PL)
Sprawdź też poradnik “Jak schudnąć”: https://sebastianchudziak.pl/jak-schudnac/
#otyłość #nadwaga #obesogeny
5. Opis 3 technik samoobrony w przypadku bezpośredniego ataku. Niezależnie w jak bezpiecznym mieście/dzielnicy mieszka się, zawsze istnieje szansa, że ktoś zechce nas zaatakować. Pierwszą, podstawową zasadą jest próba uniknięcia konfliktu. Może to być osiągnięte negocjacjami i/lub ucieczką. W ostateczności, jeśli konfrontacji nie da się uniknąć, należy spróbować zakończyć ją jak najszybciej. Przedłużona walka może skończyć się bowiem kontuzjami lub poważniejszymi konsekwencjami. W filmie pokazane są przykładowe techniki do użycia – pamiętaj jednak, że film nie zastąpi nigdy treningów samoobrony. Te, według mnie, są przydatne i potrzebne, aby być w stanie ochronić siebie i najbliższych. Co więcej, znajomość technik walki i samoobrony poprawia pewność siebie, co może (najprawdopodobniej) wpłynąć pozytywnie na inne sfery życia.
– 3 Ways How to End a Fight in Seconds (Film, ENG)
#samoobrona #walka #bezpieczeństwo
6. Odpocznij. Doczytaj ten newsletter i odpocznij. A może nie chcesz odpoczywać, boisz się odpoczynku lub co gorsza – nie potrafisz odpoczywać? Jeśli zastanawiasz się ile odpoczywać, to odpowiedź brzmi: aż odpoczniesz. Jeżeli reakcją na to pytanie jest “nigdy nie będzie wystarczająco”, wtedy wróć do punktu 1. dzisiejszego newslettera, bo sedno problemu może leżeć w innym miejscu. Czy odpoczynek to strata czasu? Trochę jak w dowcipie, w którym robotnicy biegają z pustymi taczkami, bo “jest tyle pracy, że nie mamy czasu ich załadować”. Gorzej natomiast, jeśli nie potrafimy przestać myśleć o pracy w czasie odpoczynku. Wtedy powinniśmy zacząć nad tym pracować i znaleźć powód, dlaczego nie możemy się od niej oderwać. Kolejny kłopot, jaki występuje u niektórych ludzi to obawa przed “rozsypaniem”, kiedy przestaną prowadzić swój napięty tryb życia. To często oznaka poważniejszych problemów i może przydać się wizyta u psychologa. Warto zwrócić uwagę także na to, czy nie próbujemy wypoczywać perfekcyjnie. Nadmierne planowanie i próba ułożenia idealnie harmonogramu wypoczynku to bardziej praca, niż odpoczynek. Problemem może być również zagłuszanie, zamiast odpoczywania. Jeśli według Ciebie “impreza do odciny” to metoda na odpoczynek, prawdopodobnie masz problemy z byciem z samym sobą. Wiesz już więc, nad czym pracować 🙂
– 6 błędów w ODPOCZYNKU (Film/audio, PL)
#odpoczynek #zmęczenie #praca
7. Pierwsza godzina jest kluczowa dla reszty dnia. To, jak się czujemy zależy od wielu czynników. Często szukamy w życiu łatwych przyjemności i gonimy za doznaniami. Nie jest to dziwne, gdyż tak działa układ dopaminowy. Potrzebujemy jednak mieć nad tym kontrolę i balansować między dyskomfortem i przyjemnością, aby przyjemność z czasem nie przerodziła się w wyczerpanie i nałogi. Dobre życie (odczucie satysfakcji z życia) to bowiem stopniowe dawanie sobie przyjemności, na które zapracujemy. Bardzo ważna w tym kontekście jest pora niedługo po przebudzeniu. Często zamiast spokojnie wdrożyć się w dzień i zaczerpnąć idee, przeglądamy nieskończoną tablicę mediów społecznościowych stworzoną tak, aby jak najbardziej rozregulować układ nagrody.
– Neuroscientist: „First Hour of The Morning is CRUCIAL” | Andrew Huberman (Film/audio, ENG)
Subiektywnie: od dość dawna nie leżę ze smartfonem w łóżku, zablokowałem tablice w różnych mediach społecznościowych lub po prostu ich nie sprawdzam, z rana nie przeglądam newsów. Czuję się lepiej. O leżeniu ze smartfonem w łóżku nagrałem kiedyś nawet spontaniczne video: https://www.youtube.com/watch?v=rwSsmJNkVOs
#dopamina #motywacja #produktywność
8. Pokolenia różnią się między sobą mentalnością. U starszych pokoleń zauważyć można odczucie, że praca jest ważnym elementem życia, obowiązkowym i trzeba się do niej dostosować. Młodsze pokolenie ceni sobie inne wartości i wielu jego przedstawicieli wolałoby nawet być bezrobotnymi, niż pracować na siłę. Młodsi cenią sobie zgodność misji/wizji firmy z ich światopoglądem. Wydaje się to niewielkim problemem, ale jeśli weźmiemy pod uwagę, że coraz więcej młodszych osób będzie wchodziło na rynek pracy i miejsca same się nie zapełnią – oznacza to, że pracodawcy będą musieli się bardziej dostosować do ich warunków.
Subiektywnie: Niektórym rzucić się może na usta “Mają za dobrze! Nie wiedzą czym jest ciężka praca!”. I nawet jeśli w rzeczywistości tak jest, to czy naprawdę musimy postrzegać ciężką pracę jako najwyższą wartość?
– Wolą być bezrobotni niż nieszczęśliwi w pracy. Pokolenie Z robi prawdziwą rewolucję (Artykuł, PL)
#praca #pokolenia #ludzie
9. Opis przypadku kobiety, która w wieku 78 lat jeździ na zawody w trójboju uzyskując wynik lepszy, niż wielu 30-letnich mężczyzn. Co więcej – nie jest ona “byłym sportowcem”, a zaczęła ćwiczyć siłowo dopiero w późnym wieku. Jest to kolejny film pokazujący, że wiek nie jest wymówką. Oczywiście – mając 70 lat nie zrobimy w sporcie tego samego co 20, jednak jeśli zależy Ci na zdrowiu, sprawności i satysfakcji z rozwoju, skup się na aktywności fizycznej, a nie na sporcie.
– This 78-Year-Old Can Squat More Than You | Irreplaceable: Celebrating Different | Refinery29 (Film, ENG)
#siłownia #trening #starość
10. Granie w gry przed pójściem spać skraca czas zasypiania i poprawia jakość snu – tak wykazały badania. Należy jednak wziąć pod uwagę, że… żartuję i jest dokładnie odwrotnie. Nie ma tu żadnego przełomu ani nowych odkryć. Badania naukowe wskazały, dla przykładu, że badani, którzy grali w gry co najmniej 150 minut przed pójściem spać zasypiali średnio aż o 39 minut dłużej i tracili średnio 27 minut z całości snu. Inne badanie wskazało, że 28% dzieci grających w gry po 19:00 miało problemy ze snem w porównaniu do 19%, w grupie, która w gry późno nie grała. Istnieją 2 główne mechanizmy powodujące te problemy: światło niebieskie oraz stymulacja intensywnymi bodźcami. Ciężko jest określić, który z tych czynników ma większe znaczenie, jednak wydaje się, że obydwa są bardzo ważne. Ten pierwszy jest przynajmniej łatwo ograniczyć, drugi natomiast – trudniej. Intensywna stymulacja będzie miała miejsce zależnie od tego, czy gramy w gry, oglądamy film czy przeglądamy media społecznościowe i serwisy z newsami. Wnioski: ograniczaj bodźce powodujące emocje oraz korzystanie z ekranów przed snem. Może warto skorzystać z jogi, spaceru, medytacji i/lub poczytać książkę?
– This is how video games can screw up your sleep (Artykuł, ENG)
#sen #spanie #nauka
Co najbardziej Ci się spodobało? Daj znać, odpowiadając na ten e-mail lub w komentarzu. Przekręcenie kalejdoskopu zajmie mi chwilę. Kolejny numer newslettera przeczytasz już za 2 tygodnie. Pamiętaj, aby zaprosić swoich znajomych do zapisania się na stronie: https://sebastianchudziak.pl/kalejdoskop 🙂
Zachęcam do słuchania mojego podcastu “Podcast Na Zdrowie”: https://sebastianchudziak.pl/nazdrowie/
… oraz śledzenia moich kanałów na YouTube: https://www.youtube.com/c/SebastianChudziak/
https://www.youtube.com/channel/UCWGDvxGuPUH6UCN-GYjgTOw
Archiwum Newslettera jest dostępne na stronie https://sebastianchudziak.pl/kalejdoskop/
Jeśli chcesz pomóc w rozwoju Newslettera i otrzymywać jeszcze lepsze treści, wypełnij proszę tę ankietę: https://forms.gle/ZK5Bf2jZoCXjMtaK7
Pozdrawiam,
Sebastian
Zapisz się:
Jeśli formularz nie jest dostępny lub nie działa, wyłącz dodatki blokujące reklamy/skrypty. Na tej stronie niemal w ogóle nie ma reklam 🙂